CBAM - Veelgestelde vragen beantwoord (FAQ)

📌Dit artikel, geschreven door ESG-onderzoeker Shubhra Dixit, is een FAQ die de meest gestelde vragen beantwoordt over het Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM). Het legt uit wat het is, welke producten onder de regeling vallen, de belangrijkste tijdlijnen, rapportageverplichtingen en hoe importeurs zich kunnen voorbereiden op naleving vanaf 2026.

Wat is CBAM?

CBAM is het systeem van de EU dat een koolstofprijs toepast op bepaalde ingevoerde goederen die gelijk is aan de prijs binnen de EU. Dit gebeurt om koolstoflekkage te voorkomen en de industriële decarbonisatie te ondersteunen. CBAM staat voor Carbon Border Adjustment Mechanism

Lees meer: Overzicht van het CBAM op de website van de Europese Commissie

Wat is carbon leakage?

Carbon leakage treedt op wanneer industrieën hun productie verplaatsen naar landen met zwakkere klimaatbeleidsregels, waardoor de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen toeneemt. Het CBAM van de EU pakt dit risico aan door koolstofprijzen toe te passen op invoer, waardoor verplaatsing wordt voorkomen en eerlijke concurrentie wordt bevorderd.

Welke producten vallen onder het CBAM?

CBAM dekt momenteel cement, ijzer en staal, aluminium, meststoffen, elektriciteit en waterstof (plus enkele voorlopers en beperkte downstream-producten).

Wat is de tijdlijn voor CBAM?

• Overgangsfase (alleen rapportage): 1 oktober 2023 – 31 december 2025

• Importeurs dienen kwartaalrapporten over CBAM in — er zijn nog geen certificaten of betalingen vereist.

• Definitieve fase (met certificaten): vanaf 1 januari 2026

• CBAM wordt volledig operationeel met jaarlijkse aangiften en certificaten (details worden vastgesteld via uitvoeringshandelingen; houd updates in de gaten).

Wat moet u als importeur doen tijdens de overgangsfase?

U dient kwartaalrapporten in via het CBAM Transitional Registry, waarin u aangeeft hoeveel u in de EU hebt ingevoerd en wat de bijbehorende ingebedde emissies zijn.
Er zijn nog geen certificaten of betalingen nodig in deze fase.

Welke nieuwe CBAM-verplichtingen gelden vanaf 2026?

Vanaf 1 januari 2026 moet u, als erkende CBAM-aangever, een jaarlijkse CBAM-aangifte indienen en CBAM-certificaten inleveren voor de gecontroleerde ingebedde emissies van uw ingevoerde goederen. Indien u in het buitenland al een koolstofprijs heeft betaald, mag u dat bedrag aftrekken.

Wanneer moeten certificaten worden gekocht of ingeleverd voor invoer in 2026?

Het systeem gaat live op 1 januari 2026. Een EU-voorstel dat momenteel wordt besproken, stelt voor dat de verkoop van certificaten voor invoer in 2026 opent in februari 2027, met inlevering uiterlijk op 31 augustus 2027. Plan uw budgetten en tijdlijnen dus tijdig, en houd de definitieve besluiten in de gaten.

Moet u nu al “erkend” zijn?

Nog niet. Tijdens de overgangsfase hoeft u alleen te rapporteren.
Vanaf 2026 moet u echter een erkende CBAM-aangever (Authorised CBAM Declarant) zijn om CBAM-goederen te mogen importeren.

Lees meer: Irish EPA uitleg

Zijn sommige landen uitgesloten?

CBAM is productgebonden, niet landgebonden. Wanneer in een derde land al een koolstofprijs effectief wordt betaald, kan er een aftrek worden toegepast in de CBAM-berekening. Koppelingen met het EU ETS kunnen invloed hebben op de behandeling, dus volg de officiële updates nauwlettend.

Wat zijn de sancties bij onjuiste rapportage (overgangsfase)?

Lidstaten kunnen boetes opleggen van €10 tot €50 per ton niet-gerapporteerde emissies tijdens de overgangsfase. In de definitieve fase gelden strengere straffen voor het niet inleveren van certificaten.

Waar en hoe rapporteert u?

Via het CBAM Transitional Registry (voor kwartaalrapporten in 2023–2025) en vanaf 2026 via het definitieve CBAM-systeem, dat momenteel wordt uitgerold in verschillende lidstaten.

Wat kunt u nu doen om u voor te bereiden op CBAM?

Bent u een importeur die is gevestigd in een EU-lidstaat en 50 ton of meer CBAM-goederen per jaar invoert? Dan moet u nu al de status van Erkende CBAM-aangever aanvragen om vanaf 1 januari 2026 CBAM-goederen te mogen blijven invoeren in de EU.

Naast het aanvragen van deze status moet u zich ook registreren als rapporterende aangever (of een indirect douanevertegenwoordiger aanstellen) en uw kwartaalrapporten indienen via het Transitional Registry.

Waar vindt u meer documentatie en ondersteuning?

• Europees Commissie CBAM-portaal — de belangrijkste en meest gezaghebbende bron voor CBAM-updates, officiële communicatie en implementatie-informatie:
  taxation-customs.ec.europa.eu/carbon-border-adjustment-mechanism

• Officiële CBAM-uitvoeringsverordening en autorisatiegids — Verordening (EU) 2023/956 is volledig beschikbaar op EUR-Lex (CBAM-pagina)

• Een gids voor de implementatie van CBAM met een digitale oplossing:
  [CBAM – een praktische aanpak door Master Sustainability]